Στο μικρό σχολικό κήπο που φτιάξαμε, τα μαρουλάκια, το σπανάκι, τα λάχανα και τα υπόλοιπα κηπευτικά “απειλούνται” από ζιζάνια, σαλιγκάρια, έντομα και παγετό, όμως εμείς μαζί με τα παιδιά μπορούμε να τα προστατεύσουμε ακολουθώντας μερικές απλές καλλιεργητικές εργασίες. Είναι μία ευκαιρία για τα παιδιά να μάθουν για την προστασία των φυτών και να συμμετάσχουν με τους εκπαιδευτικούς στην προστασία των φυτών και τη φροντίδα του σχολικού κήπου.
Τα ζιζάνια είναι ανεπιθύμητα χόρτα που φυτρώνουν γύρω από τα κηπευτικά. Mε μικρά σκαλιστηράκια τα παιδιά, βγάζουν και απομακρύνουν τα χορταράκια που εμποδίζουν την ανάπτυξη των κηπευτικών, απορροφώντας νερό και θρεπτικά συστατικά.
Tα σαλιγκάρια μασουλάνε και τρώνε τα τρυφερά λαχανικά. Τα παιδιά μπορούν να φέρουν στάχτη από το τζάκι του σπιτιού και να την τοποθετούν γύρω από τα φυτά, ώστε να δημιουργήσουν ένα οικολογικό τείχος που δεν μπορούν να προσπελάσουν τα σαλιγκάρια. Να σημειώσουμε ότι η στάχτη απομακρύνεται εύκολα με τη βροχή, οπότε θα χρειαστούν συχνές επαναλήψεις.
Tα έντομα κολλάνε στα φύλλα των κηπευτικών και τρώνε ή απομυζούν τους χυμούς τους. Τα παιδιά μπορούν να ανακατεύσουν 1 κουταλιά του γλυκού τριμμένο πράσινο σαπούνι και μια κουταλιά οινόπνευμα σε 1 λίτρο νερό και ψεκάζουν με ένα μικρό ψεκαστηράκι τα φυτά για να αντιμετωπίσουν προληπτικά για τα έντομα. Για καλύτερα αποτελέσματα, επαναλαμβάνουμε κάθε δύο εβδομάδες.
Κατά την περίοδο τον χειμώνα, υπάρχουν νύχτες όπου (ανάλογα με την περιοχή) η θερμοκρασία πέφτει στους 0 °C ή και χαμηλότερα. Το έδαφος έχει πολύ χαμηλή θερμοκρασία, το νερό παγώνει και έτσι το φυτό δεν μπορεί να απορροφήσει θρεπτικά συστατικά με τις ρίζες του, ενώ παράλληλα τα τοιχώματα των κυττάρων του φυτού κινδυνεύουν να σπάσουν και να καταστραφούν. Για να προστατεύσουμε τα φυτά μπορούμε να τοποθετήσουμε αντιανεμικά δίχτυα ή σακούλες τα οποία θα τα βοηθήσουν να ανταπεξέλθουν στο κρύο.
Πραγματοποιώντας τις απλές αυτές εργασίες, τα παιδιά μαθαίνουν για τα φυτά και τη φροντίδα τους, προάγεται η συνεργασία και η λειτουργία σε ομάδες, απολαμβάνουν τη χαρά της προσπάθειας και του κοινού στόχου, αναπτύσσονται στοιχεία του χαρακτήρα τους όπως υπευθυνότητα και συνέπεια, καθώς επίσης αποκτούν βιωματικές εμπειρίες που ενισχύουν την αυτοπεποίθησή τους απολαμβάνοντας το αποτέλεσμα της δικής τους παρέμβασης.
Καλή επιτυχία!
Η φετινή σχολική χρονιά ξεκίνησε και οι αυλές γεμίζουν από τις χαρούμενες φωνές των παιδιών. Aνάμεσα από τα πρωτοβρόχια του φθινοπώρου, τι πιο όμορφο να ξεπροβάλλει στο σχολείο κι ένας μικρός φθινοπωρινός λαχανόκηπος. Πεδίο μάθησης, δημιουργίας, και επαφής των παιδιών με το φυσικό περιβάλλον.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Θα χρειαστείτε ένα μικρό χώρο με χώμα στην αυλή του σχολείου, 15 με 20 τετραγωνικά είναι αρκετά για να φτιάξετε το λαχανόκηπο σας. Αν δεν έχει βρέξει μέχρι τη φύτευση, ποτίστε το χώμα και σκάψτε το για να γίνει αφράτο. Προσθέστε κομπόστ και κοπριά για να γίνει πιο γόνιμο.
“Κι αν η αυλή μας δεν έχει χώμα;”
Κανένα πρόβλημα. Βρείτε παλιές παλέτες, κόψτε τις και φτιάξτε τις δικές σας ζαρντινιέρες. Βάψτε τις, επενδύστε τις με γεωύφασμα στο εσωτερικό, προσθέστε μέσα χώμα και φυτόχωμα. Είστε έτοιμοι να φυτέψετε!
Θα βοηθήσουν όλοι. Παιδιά, Εκπαιδευτικοί, γονείς και παππούδες. Ενεργοποιείστε όλη την κοινότητα του σχολείου. Ας γίνουν όλοι μια ομάδα. Οι μπαμπάδες μπορούν να σκάψουν και να προετοιμάσουν το εδάφος ή να κόψουν τις παλέτες κι οι μαμάδες να βάψουν και να επενδύσουν τις παλέτες. Τα παιδιά θα φυτέψουν, θα ποτίσουν, θα πιάσουν το χώμα χωρίς να ανησυχούν πως θα λερωθούν. Οι νηπιαγωγοί θα συντονίσουν αυτό το μικρό μελίσσι του σχολικού κήπου κι όλοι μαζί θα εργαστούν για τον κοινό σκοπό: τον σχολικό κήπο.
Μην προσπαθήσετε να βάλετε πολλά φυτά και πελαγώσετε. Για πρακτικούς λόγους είναι σημαντικό να επιλέξουμε μία μικρή ομάδα φυτών, η οποία θα καλύψει τους βασικούς εκπαιδευτικούς μας σκοπούς. Στο Πράσινο Σχολείο έχουμε καταλήξει στα πέντε βασικά φυτά που χρησιμοποιούμε για τον φθινοπωρινό λαχανόκηπο.
Τα μαρουλάκια και τα λάχανα είναι μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για να γνωρίσουν τα παιδιά τις σαλάτες. Το σπανάκι μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε σε πίτες, αλλά και μαγειρεύεται. Το πατζάρι και το καρότο είναι υπόγειοι βολβοί που βγαίνουν από το χώμα και εντυπωσιάζουν τα παιδιά με το κόκκινο και πορτοκαλί τους χρώμα.
Οι μέρες θα περάσουν γρήγορα. Τα φυτά θα μεγαλώσουν με τη φροντίδα των παιδιών και σε λίγο καιρό θα είναι έτοιμα για συγκομιδή. Σαλάτες, πίτες, μαγειρευτά φαγητά με τη βοήθεια των γονιών σε μια γιορτή των λαχανικών που μπορεί να διοργανωθεί στο σχολείο. Τα παιδιά θα ανακαλύψουν τη χαρά της δημιουργίας και θα απολαύσουν ολόφρεσκους καρπούς, πλήρους διατροφικής αξίας.
Ενημερώστε τους γονείς και ζητήστε εθελοντές για την κατασκευή. Ορίστε ημερομηνία που θα φυτεύσετε τον σχολικό κήπο σας, η ιδανική περίοδος είναι στα μέσα Οκτωβρίου. Χρησιμοποιείστε ανακυκλώσιμα υλικά και δημιουργήστε μαζί με τα παιδιά.
Κι άλλοι είχαν ενδοιασμούς, ακόμα και χωρίς εμπειρία προχώρησαν και τα κατάφεραν. Και τώρα συνεχίζουν κάθε χρονιά να φυτεύουν τον σχολικό τους κήπο. Ήρθε κι η δική σας ώρα. Καλή επιτυχία λοιπόν, στους νέους κηπουρούς! Καλή χρονιά σε όλους τους σχολικούς κήπους!
Στο σχολικό κήπο μπορούμε πολύ εύκολα να συμπεριλάβουμε ένα μικρό βοτανόκηπο. Τα παιδιά αγαπούν τα αρωματικά φυτά για τα αιθέρια έλαια που περιέχουν, αλλά και την φυσική ομορφιά που προσφέρουν στο σχολικό χώρο. Μελετώντας τα αρωματικά φυτά, τα παιδιά μπορούν να ανακαλύψουν χρήσεις στην καθημερινή ζωή, τη μαγειρική, σε συνταγές της κουζίνας, για αφεψήματα, για φαρμακευτικούς σκοπούς, για καλλυντικά, μέχρι για εντομοδιωκτικούς σκοπούς σε οικιακή χρήση.
Είναι άλλωστε τόσα πολλά! Είναι αναγκαίο αρχικά και για πρακτικούς λόγους, να επιλέξουμε μια μικρή ομάδα φυτών για να καλύψει τους βασικούς εκπαιδευτικούς μας σκοπούς. Σταδιακά, ο σχολικός κήπος μας θα εμπλουτιστεί με περισσότερα αρωματικά φυτά, καθώς τα παιδιά θα εξοικειώνονται με αυτά.
Το Πράσινο Σχολείο, μέσα από την εμπειρία των δράσεων του τα τελευταία χρόνια, έχει καταλήξει σε πέντε συγκεκριμένα αρωματικά φυτά για να αποτελέσουν τη βασική ομάδα ενός μικρού βοτανόκηπου.
Αυτή η μικρή ομάδα φυτών καλύπτει τις εκπαιδευτικές ανάγκες για τα αρωματικά φυτά και για το σχολικό κήπο, ενώ ταυτόχρονα είναι εύκολα στην καλλιέργεια και δε χρειάζονται ιδιαίτερη φροντίδα για να ευδοκιμήσουν. Μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό εργαλείο αξιοποίησης από τους εκπαιδευτικούς στο πλαίσιο της γνωριμίας των παιδιών με το φυσικό περιβάλλον.
Τα παιδιά, μαζί με τους εκπαιδευτικούς αλλά και με τους γονείς, μπορούν να αξιοποιήσουν τα παραπάνω αρωματικά φυτά για:
Τα αρωματικά φυτά προσφέρουν ένα ιδιαίτερο καλλωπιστικό στοιχείο στο σχολικό κήπο, μια όμορφη εικόνα που θα αντικρίζουν καθημερινά τα παιδιά. Ξεκινήστε, λοιπόν, σήμερα κιόλας, τη φύτευση ενός μικρού βοτανόκηπου στο σχολείο σας!
Καλή επιτυχία!
Η άνοιξη έφτασε, όλη η φύση ανθίζει και τα παιδιά βγαίνουν στις αυλές γεμάτα ζωντάνια και χαρούμενη διάθεση. Ώρα για να σχεδιάσουμε και να φτιάξουμε τον κήπο του σχολείου μας. Ένας χώρος 20τ.μ. είναι αρκετός για να δημιουργήσουμε τον σχολικό μας κήπο που θα αποτελέσει εξαιρετικό πεδίο μάθησης, δημιουργίας, και επαφής των παιδιών με το φυσικό περιβάλλον.
Καταρχήν, θα χρειαστούμε τους εθελοντές: μπαμπάδες και μαμάδες που θα προετοιμάσουν και θα σκάψουν το χώμα για να γίνει αφράτο, ώστε να φυτέψουμε τα ανοιξιάτικα λαχανικά. Αν δεν υπάρχει χώμα και κήπος στο σχολείο, μπορούμε εύκολα να δημιουργήσουμε ζαρντινιέρες από ξύλινες παλέτες που επενδύουμε με γεωύφασμα εσωτερικά για να συγκρατούν το φυτόχωμα που θα προσθέσουμε. Μπορούμε να βάψουμε με ζωντανά χρώματα τις παλέτες και να ζωγραφίσουμε μαζί με τα παιδιά. Όταν όλα είναι έτοιμα, τα παιδιά θα φυτέψουν, θα ποτίσουν, θα πιάσουν το χώμα χωρίς να ανησυχούν πως θα λερωθούν. Οι εκπαιδευτικοί από κοντά, θα οργανώνουν και θα συντονίζουν την υπέροχη προσπάθεια δημιουργίας του σχολικού κήπου.
Όπως και στον φθινοπωρινό σχολικό κήπο, για πρακτικούς αλλά και εκπαιδευτικούς λόγους, είναι σημαντικό να επιλέξουμε μία μικρή ομάδα φυτών για να καλλιεργήσουμε. Η ομάδα του Πράσινου Σχολείου, προτείνει πέντε βασικά φυτά που χρησιμοποιούμε για τον ανοιξιάτικο λαχανόκηπο:
Η ντομάτα είναι το πιο γνωστό λαχανικό και πολύ αγαπημένο και στα παιδιά. H πιπεριά προσφέρει καρπούς σε διάφορα χρώματα και σχέδια, πολύ ελκυστικά καθώς καλλιεργείται στον κήπο. Το κολοκύθι μαγειρεύεται βραστό, τηγανητό, ψητό, σε πολλές διαφορετικές συνταγές. Το μαρούλι είναι ένα λαχανικό για σαλάτες που φυτεύεται σχεδόν όλο το χρόνο, ενώ η φράουλα είναι πολύ λαχταριστό και εντυπωσιακό φρούτο μέσα στην άνοιξη και το καλοκαίρι
Τα φυτά θα μεγαλώσουν με τη φροντίδα των παιδιών και σε λίγο καιρό θα είναι έτοιμα για συγκομιδή. Συγκομίζουμε πρώτα τα μαρούλια, τις φράουλες και τα κολοκύθια 1,5-2 μήνες μετά την φύτευση και αργότερα τις πιπεριές και τις ντομάτες. Τα παιδιά μπορούν να δημιουργήσουν τις δικές του σαλάτες σαλάτες, και με τη βοήθεια των γονέων μπορούν να απολαύσουν νοστιμότατες πίτες και μαγειρευτά φαγητά σε μια γιορτή των λαχανικών που μπορεί να διοργανωθεί στο σχολείο.
Γνωρίζουν, άραγε, τα παιδιά πότε φυτεύονται και πότε ωριμάζουν τα φρούτα και τα λαχανικά του τόπου μας; Ποια είναι η έννοια της εποχικότητας στην καθημερινή μας διατροφή; Αναζητώντας υλικά για σαλάτα, γιατί αγοράζουμε τομάτες, πιπεριές και αγγουράκια μέσα στο χειμώνα; Μήπως πρέπει να προτιμήσουμε λάχανα, καρότα, παντζάρια, μαρούλια και ρόκα εποχής; Τι καλλιεργείται στην ύπαιθρο και τι, εκτός εποχής, στα θερμοκήπια; Τα φρούτα και τα λαχανικά που έρχονται στο πιάτο μας έχουν καλύτερη γεύση, φρεσκάδα, άρωμα, ποιότητα και θρεπτική αξία όταν καταναλώνονται τη σωστή εποχή.
Πώς θα τους εξηγήσουμε ότι πρέπει να προτιμούμε φρέσκα φρούτα, λαχανικά, αλλά και μεταποιημένα προϊόντα της περιοχής που ζούμε; Γιατί να τρώμε ταλαιπωρημένα προϊόντα που έχουν ταξιδέψει χιλιάδες χιλιόμετρα, υποβαθμισμένης αξίας και γεμάτα συντηρητικά; Αυτά τα προϊόντα, ακόμη κι αν έχουν καλλιεργηθεί με βιολογικό τρόπο, έχουν χάσει σημαντικό ποσοστό της διατροφικής τους αξίας.
Αν μας ρωτούσαν τα παιδιά αν αξίζει να μεταφέρεις φρούτα και λαχανικά από τη μια γωνιά της γης στην άλλη, τι θα λέγαμε; Ποια είναι η περιβαλλοντική επιβάρυνση που συντελείται για τη συσκευασία, τη συντήρηση και τη μεταφορά; Τι απαντάμε σε όλα τα παραπάνω;
Όλα είναι θέμα παιδείας. Και μάλιστα παιδείας δια του παραδείγματος και της βιωματικής μάθησης. Οι σχολικοί κήποι αποτελούν μία πρώτης τάξεως ευκαιρία για να μάθουν τα παιδιά τις αρχές της εποχικότητας και της τοποφαγίας. Μόνο έτσι θα συνδέσουν την διατροφή με το τοπικό φυσικό περιβάλλον, σεβόμενοι τους κύκλους της φύσης. Μόνο έτσι θα ανακαλύψουν τη χαρά της δημιουργίας και το νόημα να απολαμβάνουν πεντανόστιμους, ολόφρεσκους καρπούς, πλήρους διατροφικής αξίας.
Η εθελοντική ομάδα του Πράσινου Σχολείου πιστεύει στην αξία της δημιουργίας σχολικών κήπων ως μέσο περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης των παιδιών και για το σκοπό αυτό δραστηριοποιείται εκτεταμένα. Η αξιοποίηση των σχολικών κήπων και η καλλιέργειά τους αποτελεί μια συνειδητή επιλογή και επένδυση που συντελεί με τον πιο ευεργετικό τρόπο στην υγιεινή διατροφή των παιδιών και στην αειφορία του φυσικού περιβάλλοντος.
Τι πρέπει να κάνουμε για να δημιουργήσουμε το δικό μας σπορείο για τα σπορόφυτα των ανοιξιάτικων κηπευτικών του σχολείου μας;
H δημιουργία σπορείου αποτελεί το πρώτο βήμα για την προετοιμασία του δικού μας ανοιξιάτικου σχολικού λαχανόκηπου. Για το σχολικό κήπο επιλέγουμε πρώιμη ανοιξιάτικη φύτευση, προκειμένου να έχουμε όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο για τις σχετικές παιδαγωγικές δραστηριότητες μέχρι τη λήξη του σχολικού έτους. Επιπλέον, η πρώιμη φύτευση βοηθά στο να έχουμε πρώιμη παραγωγή, λιγότερα ποτίσματα, και μικρότερη έκθεση στους πολύ ζεστούς μήνες του καλοκαιριού. Καλό είναι μέχρι αρχές Φλεβάρη να έχουμε δημιουργήσει το σπορείο μας. Επιλέγουμε το σπόρο που θέλουμε, προτιμώντας τοπικές ποικιλίες της περιοχής μας, και προχωράμε στη δημιουργία του σπορείου.
Υπενθυμίζουμε ότι για κάθε έρωτημα που δημιουργείται ακολουθούμε τη στρατηγική “Παρατηρώ – Υποθέτω – Ερευνώ – Πειραματίζομαι – Συμπεραίνω – Παρουσιάζω”.
Έχουμε στο μυαλό μας ότι δημιουργώντας σπορείο δίνουμε στα παιδιά τη δυνατότητα μέσω του σχολικού κήπου να παρακολουθήσουν ολόκληρη την πορεία… από τον σπόρο μέχρι την τροφή!
Καλή επιτυχία!
Το άρθρο για τη δημιουργία σπορείου δημοσιεύθηκε από τα Μυστικά του Κήπου και προσαρμόστηκε από το Πράσινο Σχολείο για τα δεδομένα του σχολικού κήπου.